Karadeniz’e ve sıcak denizlere inmeyi dış siyasetinin temel gayesi olarak belirleyen Rusya, 1550’lerden itibaren bilhassa Kafkasya’yı denetimi altına alma teşebbüslerini ağırlaştırdı. Sonraki 300 yıl boyunca kanlı bir boğuşmanın sahnesine dönüşen Kafkasya’da birçok halk katliamlarla, ataklarla ve sürgünlerle yüzleşmek durumunda kaldı. Bu devirden geriye sırf kan ve gözyaşı kaldı.
DÖRT BİR YANA DAĞILIŞ
Çerkeslerin kitleler halinde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına transfer edilmeleri, 21 Mayıs 1864 günü resmen başladı. Sonraki süreçte yüz binlerce insan, son derece güç koşullar altında imparatorluğun dört bir yanına dağıtıldılar. Ünlü tarihçi Kemal Karpat’ın tespitlerine nazaran Kafkasya’dan sürgün edilen Çerkeslerin toplam sayısı 1,2 milyonu bulmuştu.
ORTADOĞU’YA KADAR…
Samsun ve Trabzon başta olmak üzere, Karadeniz kıyısındaki Osmanlı kentleri sürgün Çerkeslerin birinci durağıydı. Bu kuvvetli seyahat daha sonra Amasya, Çorum, Tokat, Sivas, Kayseri ve Maraş’a kadar uzandı. Devamında ise, binlerce Çerkes bugünkü Suriye ve Ürdün topraklarında iskân edildiler. Bir başka güzergâh ise Adapazarı, Kocaeli, Bursa ve Balıkesir’e hakikat devam ediyordu.
Kayıpların anısına…
